โรคหลอดเลือดสมอง ถือเป็นโรคร้ายแรงที่ต้องได้รับการรักษาอย่างเร่งด่วน หลายครั้งเมื่อเกิดความล่าช้าหรือผิดพลาดในการวินิจฉัยอาจนำไปสู่การเสียชีวิตหรือทุพพลภาพ นั่นทำให้มีการคิดค้น StrokePointer หมวกที่สามารถวินิจฉัยอาการหลอดเลือดสมองได้
โรคหลอดเลือดสมอง หรือ Stroke หนึ่งในโรคร้ายแรงที่หลายท่านน่าจะรู้จักเป็นอย่างดี ถือเป็นอีกหนึ่งโรคภัยไข้เจ็บที่เป็นสาเหตุการเสียชีวิตอันดับ 3 ของโลก โดยในแต่ละปีทั่วโลกมีผู้ป่วยโรคหลอดเลือดสมองเกิดใหม่ราว 10 – 15 ราย ในจำนวนนี้เป็นสาเหตุในการเสียชีวิตกว่า 5 ล้านราย ส่วนในประเทศไทยข้อมูลจากกระทรวงสาธารณสุขระบุว่า ในปี 2563 มีผู้เสียชีวิตจากโรคหลอดเลือดสมองกว่า 34,545 ราย
ประเด็นสำคัญที่ทำให้โรคนี้ทวีความน่ากลัวคือ ต่อให้ผู้ป่วยได้รับการรักษาจนรอดชีวิตมาได้ แต่หากไม่ได้รับการรักษาทันท่วงทีความเสียหายที่เกิดขึ้นกับสมองอาจไม่สามารถฟื้นตัวได้อีก นำไปสู่ความพิการหรือทุพพลภาพอย่างถาวรของผู้ป่วย การเข้ารับการรักษาทันท่วงทีจึงถือเป็นสิ่งจำเป็นในการรับมือโรค
วันนี้เราจึงมาดูกันเสียหน่อยว่า ทำไมโรคหลอดเลือดสมองจึงเป็นโรคที่ใครต่อใครต่างหวาดกลัว
หลอดเลือดสมอง ระเบิดเวลาที่มองไม่เห็น
โรคหลอดเลือดสมอง คือ ภาวะสมองขาดเลือดจากการที่หลอดเลือดสมองในร่างกายเกิดการตีบ อุดตัน หรือฉีกขาด ทำให้เลือดไม่สามารถไปหล่อเลี้ยงสมองตามปกติ ส่งผลให้ไม่มีสารอาหารและออกซิเจนไปเลี้ยงจนทำให้เซลล์สมองตายนำไปสู่ความเสียหายต่อสมอง
เมื่อหลอดเลือดสมองไม่สามารภทำงานได้ตามปกติมักเกิดอาการหลายรูปแบบ เช่น พูดไม่ชัดและติดขัด, มีอาการชาตามเนื้อตัวไปจนอัมพฤกษ์หรืออัมพาตเฉียบพลัน, สายตาพร่ามัวมองเห็นภาพซ้อน ไปจนอาการปวดศีรษะรุนแรงจนมีปัญหาด้านการทรงตัวต่างๆ
อาการของโรคที่พบบ่อยคือ หลอดเลือดสมองตีบหรืออุดตัน ถือเป็นจำนวนกว่า 80% จากเคสทั้งหมดที่ตรวจพบ เกิดจากลิ่มเลือดในบริเวณอื่นไหลไปตามร่างกายนำไปสู่การอุดตัน หรือการสะสมของไขมันทำให้หลอดเลือดสมองเกิดอาการตีบจนไม่สามารถสูบฉีดเลือดตามปกติจนทำให้เกิดโรคหลอดเลือดสมอง
ส่วนที่น่ากลัวของโรคหลอดเลือดสมองคือในกรณีไม่ได้เข้ารับการรักษาทันท่วงที จะเกิดความเสียหายต่อสมองอย่างถาวรไม่สามารถฟื้นฟูได้ จึงพบเห็นได้ทั่วไปว่าผู้ป่วยโรคนี้แม้ได้รับการรักษาจนรอดชีวิต แต่ยังมีอาการตกค้างเป็นอาการอัมพฤกษ์หรืออัมพาตอย่างถาวร นี่เป็นเหตุผลให้เมื่อเกิดอาการผู้ป่วยต้องได้รับการรักษาอย่างเร่งด่วน
ปัญหาสำคัญของโรคนี้คือแม้ผู้ป่วยถึงมือหมอแต่ได้รับการรักษาไม่ทันท่วงที แม้ได้รับการวินิจฉัยอย่างถูกต้องและนำตัวส่งสถานพยาบาลที่ใกล้ที่สุด แต่หลายครั้งหากผู้ป่วยมีอาการอุดตันหรือเลือดคั่งปริมาณมากก็จำเป็นต้องได้รับการผ่าตัด แต่หากส่งไปสถานพยาบาลขนาดเล็กและไม่ประสานไว้ล่วงหน้า การผ่าตัดอาจล่าช้าจนทำให้สมองเสียหายในที่สุด
ด้วยเหตุนี้จึงเริ่มมีการคิดค้นหมวกที่ช่วยวินิจฉัยโรคหลอดเลือดสมองแบบพกพาขึ้นมา
StrokePointer หมวกที่ช่วยวินิจฉัยโรคหลอดเลือดสมอง
ผลงานนี้เป็นของทีมวิจัยจาก Amsterdam UMC กับการคิดค้นอุปกรณ์ชนิดใหม่อย่าง StrokePointer หมวกที่มีคุณสมบัติในการตรวจคลื่นไฟฟ้าสมอง(EEG)แบบพกพา ทำให้สามารถทำการตรวจวินิจฉัยโรคหลอดเลือดสมองตีบนอกสถานที่ ช่วยให้สามารถทำการรักษาได้รวดเร็วขึ้น
ดังที่กล่าวไปข้างต้นโรคหลอดเลือดสมองจำเป็นต้องได้รับการรักษาเร่งด่วน โดยเฉพาะหลอดเลือดสมองตีบซึ่งมีแนวโน้มในการเกิดสูง อย่างไรก็ตามเราทราบดีว่าเมื่อเกิดการเจ็บป่วย สิ่งแรกที่เราต้องเผชิญคือรถพยาบาลที่ตรงเข้ามารับตัว ซึ่งนี่อาจเป็นตัวตัดสินชะตาชีวิตของผู้ป่วยนับจากนี้
กรณีหลอดเลือดสมองตีบ การรักษาเบื้องต้นผู้ป่วยมักได้ยาละลายลิ่มเลือด เพื่อไปสลายลิ่มเลือดที่เกิดการอุดตันให้เลือดกลับไปหล่อเลี้ยงสมองได้อีกครั้ง แต่ในกรณีเกิดการอุดตันขนาดใหญ่ทางเดียวที่จะช่วยผู้ป่วยได้มีเพียงการผ่าตัดใหญ่ แต่หากไม่ได้รับการวินิจฉัยที่ถูกต้องแต่เนิ่นๆ อาจทำให้ผู้เสียเวลาอันมีค่าและโอกาสที่จะสามารถฟื้นตัวได้ในที่สุด
นำไปสู่การคิดค้นอุปกรณ์อ่านคลื่นสมอง StrokePointer ที่มีหน้าตาใกล้เคียงหมวกว่ายน้ำ ทำงานโดยการอ่านคลื่นไฟฟ้าสมองของผู้สวมใส่ โดยคลื่นไฟฟ้าสมองนี้สามารถใช้แยกแยะอาการเจ็บป่วยจากโรคหลอดเลือดสมอง รวมถึงระบุความรุนแรงของอาการและลิ่มเลือดที่เกิดขึ้นภายในได้โดยไม่ต้องพึ่งพาเครื่องมือชนิดอื่น
ด้วย StrokePointer นี้เองจะช่วยให้ผู้ป่วยได้รับการวินิจฉัยอาการโรคหลอดเลือดสมองอย่างถูกต้อง สามารถนำส่งรวมถึงทำการรักษาได้อย่างทันท่วงทีกรณีต้องเข้ารับการผ่าตัด ช่วยให้รถพยาบาลนำส่งไปยังโรงพยาบาลที่เหมาะสมต่ออาการป่วย เพิ่มโอกาสในการฟื้นตัวและกลับมาใช้ชีวิตตามปกติของผู้ป่วยได้มาก
ตัวอุปกรณ์ผ่านการทดสอบเก็บรวบรวมข้อมูลจากโรงพยายาล 12 แห่ง ในเนเธอร์แลนด์ และทดลองใช้ตรวจวัดคลื่นไฟฟ้าสมองของผู้ป่วยมาแล้วกว่า 400 ราย สามารถระบุอาการโรคหลอดเลือดสมองที่เกิดจากลิ่มเลือดขนาดใหญ่ได้อย่างแม่นยำ โดยสามารถระบุการอุดตันของหลอดเลือดสมองขนาดใหญ่กว่า 80% และเตรียมนำไปใช้งานเชิงพาณิชย์ต่อไป
แน่นอนทางทีมวิจัยไม่ได้มีจุดหมายพัฒนาอุปกรณ์ไว้ใช้เพียงในรถพยาบาล พวกเขาตั้งเป้าพัฒนาระบบปัญญาประดิษฐ์มาช่วยประมวลผลเพื่อเพิ่มความแม่นยำในการวินิจฉัยโรคหลอดเลือดสมอง เพื่อผลักดันให้อุปกรณ์นี้ได้รับความเชื่อถือและใช้งานทั่วไป
ไม่แน่ว่าในอนาคตหมวกใบนี้อาจเป็นอีกหนึ่งอุปกรณ์ทางการแพทย์ทั่วไปที่มีการใช้งานอย่างแพร่หลายก็เป็นได้
แหล่งข้อมูล